Başak Işık GÖKÇAM
Toplumsal cinsiyet eşitliği, hem ülkemizde hem de dünyada en fazla çaba edilen kavramlar ortasında birinci sıralarda geliyor. Birçok şirket ve kuruluş içinde ‘kadın olmak’, cam tavanla karşı karşıya kalınmasına neden olmakta.
Türkiye’nin kronik sorunu olmaya devam eden genç işsizliğinde bilhassa, eğitimin ve istihdam ortasındaki bağ giderek kopuyor. Türkiye’de neredeyse her dört gençten biri eğitimde de istihdamda da yer almıyor. Genç bayanlarda ise bu oran neredeyse her 3 şahıstan biri olarak karşımıza çıkıyor.
TÜİK’in açıkladığı İşgücü İstatistikleri, 2022 bilgilerindeki ne eğitimde ne istihdamda olan genç nüfusun eğitim seviyesine bakıldığında birinci sırada yüzde 79,5’le okur-yazar olmayanlar gelirken, ikinci sırada yüzde 33 ile üniversite mezunları, üçüncü sıradaysa yüzde 27,8 ile meslek yahut teknik lise mezunları yer alıyor. Bu bahiste düşük oran yüzde 18,6 ile lise altı eğitimlilerde ve yüzde 26,4 ile lise mezunlarında bulunuyor. Genç işsizliğine cinsiyete nazaran bakıldığında ise bayanların erkeklere oranla Türkiye’de ve dünyada daha dezavantajlı olduğu görülüyor.
Genç bayan işsizliği, eğitimde ve istihdamda olmayan genç bayanların oranı global çapta erkeklere nazaran daha yüksek bulunurken, işgücüne iştirak oranı ise genç erkeklere kıyasla bariz düzeyde düşük. TÜİK’in işgücü istatistiklerine nazaran Ağustos 2023 bilgilerine nazaran istihdam oranı erkeklerde yüzde 65,6 olurken, bayanlarda ise yüzde 31,5 olarak kayıtlara geçti.
Kadınların birçoklarının banka hesabı yok
Banka hesabı olan ve teminat yatırabilecek bayan sayısının azlığına dikkat çeken Sektörel Dernekler Federasyonu (SEDEFED) Lideri Emine Fazilet, “Kadına biçilen muhakkak misyonlar var ancak araştırmalarımız gösteriyor ki öteki yandan da en çok takviyesi aslında yeniden aile veriyor. 2002 yılında yüzde 4 olan bayan teşebbüsçü sayısı, bugün baktığımızda yüzde 14’e ulaştı. İstihdamda azalmalar yaşanıyor olsa da girişimcilik ekosisteminde yaşanan artışlar umut verici” diye konuştu.
1988 yılından bu yana sivil toplum kuruluşlarında çalıştığının bilgisini veren ve birebir vakitte TÜRKONFED Lider Yardımcılığı misyonunu de üstlenen Emine Fazilet, “Kadının güçlenmesi, ülkenin eğitimde, istihdamda, iktisatta güç sahibi olabilmesi için çok kıymetli. Bu nedenle bayanların büyümesini, iş sahibi olmasını, erkek hâkim bölümlerde sayılarının fazla olmalarını desteklememiz lazım. Kültürel kodlamalara artık gerek yok, görüyoruz ki bayan ‘erkek işi’ olarak atfedilen her şeyi büyük bir muvaffakiyetle tamamlıyor” dedi.
En büyük çaba ‘finansman’
Bazen yaşanan aksilikler sebebiyle bayanların ümitsizliğe düştüğünü ancak buna müsaade vermemeleri gerektiğinin altını çizen Emine Fazilet, “Bizim ülkemizde caymak çok kolay, değerli olan zorluklara karşı göğüs germek. Genelde bayanların karşılaştığı en büyük zorluk finansman, bunu da çoğunlukla ailelerinden alıyorlar. Öbür bir sorun ise pazara erişim. Sonrasında da istihdamı bayandan yana gerçekleştirerek bayanın destekçisi oluyorlar. Bayanların tedarik zincirlerine dahik edilmesi için kamunun, mahallî idarelerin, özel kesimin hassaslık göstermesine muhtaçlık var. Cam tavanları kırmak hepimizin görevi” tabirlerinde bulundu.
Beyaz yaka bayan sayısı artmalı
Özel kesimde toplumsal sorumluluk projeleri yapılırken zihniyetin daha şuurlu hareket etmesine gereksinim olduğunun altını çizen Emine Fazilet, “Şu an için beklenti beyaz yakada bayanın artması. Zira idarede bayan sayısının artması, şirketin yarar yarattığını gösteriyor. Bu türlü bir motivasyon kaynağının kesimi olmak için de şirketlerin paha yapısı üzerinde güzelleştirmeye yönelmesi, beyaz yakayı şirket içinde artırması, rol model şirket olması gerekiyor. Ne kadar çok bayanı kalkındırırsak, toplumu da o kadar kalkındırmayı başarırız” diye ekledi.
Türkiye, bayan istihdam oranı en düşük OECD ülkesi
Dünya Ekonomik Forumu Toplumsal Cinsiyet Uçurumu Endeksi 2016 yılı bilgilerine nazaran; Türkiye 144 ülke ortasında 130, iktisada iştirak ve imkanlar alt-endeksinde 129, işgücüne iştirak altendeksinde 130, Eşit İşe Eşit Fiyat alt-endeksinde ise 98’inci sırada yer alıyor.Türkiye, bayanların istihdam ve işgücüne iştirak oranlarında OECD ve G20 ülkeleri ortasında son sıralarda. Türkiye 2016 yılı prestijiyle, yüzde 31,316 ile OECD ülkeleri ortasında bayan istihdam oranı en düşük ülkedir. Türkiye, G20 ülkeleri ortasında bayanların işgücüne iştirak oranında sondan ikinci sırada gelmektedir.
Yeşil iktisat bayanlarla şekillenecek
Yeni yüzyılın dallarının yeşil iktisat etrafında şekilleneceğine vurgu yapan SEDEFED Lideri Emine Fazilet, “Yakın gelecekte artık bölümlerin dijitalleşmeye tartı vermesi gerekecek. Bunu yaparlarken de yeşil iktisada tartı veren şirketlerin, geleceği bayanlarla şekillendireceğine inanması lazım. Dijital dönüşüm, hem şirket ve kurumlarda hem de sivil toplumda sağlanmalı. Zira ikinci yüzyılda hiçbir dal birbirinin gerisinde kalmayacak, hatta orijinal yapılar ortaya çıkacak” dedi.
Kaynak: Dunya.com