Airbus’ın ve Boeing’in çift katlı muhteşem jumboları

Necmi ÇELİK

1970’lerde hava seyahatinin popülaritesi arttıkça, uzun uzaklıklarda daha fazla yolcu taşımak için daha büyük uçaklara olan talep de arttı. Böylelikle kalkış ve iniş slotları sonlu olan havalimanları daha sıkışık hale geldi. Bu slotlar bazen milyonlarca dolara açık artırmayla satılıyordu. Bilhassa uzun rotalarda uçaklar yakıt ikmali yapmak için makul havaalanlarına inmek ve yakıt aldıktan sonra tekrar seyahatine devam etmek durumunda idi. Kısaca şimdi kıtalararası uçuşlarda non-stop kavramının duyulmadığı vakitlerdi. Buna karşılık olarak havayolları, daha fazla yolcu taşıyabilecek ve daha uzak uzaklıklara gidebilecek yeni büyük uçaklar arayışına girdi. Vakit içinde çift katlı uçaklar da bu arayışın sonucu olarak gündeme geldi ve 2000’li yıllarda en gelişmiş biçimini aldı. Airbus’ın alt kat ile eşit uzunlukta olan ikinci katı tasarlamasıyla A380 gerçek manada iki katlı uçak oldu. Lakin çift katlı uçakların üretim hikayesi, pazar dinamikleri değişince sürpriz bir biçimde sona erdi. Evvel Boeing akabinde da Airbus çift katlı uçak üretimini durdurduğunu açıkladı. Hava yollarının elinde bulunan Airbus’ın A380’leri ve Boeing’in 747’leri uzun yıllar hizmet vermeye devam edecek.

Havacılık sanayisi ve havayolları 500 ile 850 ortasında yolcu taşıma kapasitesine sahip çift katlı uçakların üretimine Boeing’in ve Airbus’ın son vermesiyle hem sürdürülebilirlik hem de artan yolcu talebine karşılık verme açısından yeni bir arayış içinde. Dünyada lakin geniş bir uçuş ağına ve çok sayıda kıtalararası rotaya sahip olan havayolları çift katlı uçakları talep ediyor. Çift katlı dev uçakların iniş kalkışına uygun pistlere, park gereksinimlerine ve yolcu iniş biniş merdiven sistemine yatırım yapmış havaalanlarının sayısı da sonlu.4 motorla uçan çift katlı uçakların yakıt maliyetleri havayolları için bir öbür değerli sorun.

Göklerin kraliçesi Boeing

747 “Göklerin Kraliçesi” olarak bilinen Boeing 747, havayollarının okyanuslar ortası kesintisiz uçuşlar sunmasına ve insanları uzun uzaklıklar ortasında birbirine bağlamasına imkan tanıyarak hava seyahatinde ihtilal yarattı. Gelişimi, Boeing’in ticari havacılıkta sanayi önderi pozisyonunu güçlendirdi. İkinci kat yahut üst güverte oturma alanıyla farklı bir dizayna sahip ikonik özellikleri, kuşaklar boyunca yolcuları ve operatörleri büyüledi. Artık yolcuların ABD ile Asya yahut Avustralya ortasındaki uçuşlarda yakıt almak için durması gerekmiyordu. 747’ler bu rotaları non-stop olarak uçma konforu sunuyordu. 2020 sayılarıyla 5,9 milyar yolcu bu devasa uçaklarla tam 75,5 milyar mil yol katetti. Bu sayı Ay’a 137 bin kere uçmak ve Dünya’ya geri dönmek manasına geliyor.

Airbus bir manada üretime veda bildirisinde A380 için şu kelamları paylaştı: “İkonik A380, hizmete girdiğinden bu yana 800 binden fazla uçuş gerçekleştirerek 300 milyondan fazla yolcu taşıdı.Üretim sona ererken, A380 önümüzdeki on yıllar boyunca uçmaya devam edecek ve Airbus, A380 operatörlerini ve filolarını tam olarak desteklemeyi sürdürecek. A380, global havacılık sanayisi için yeni bir standart belirledi ve yolcu konforunda yeni bir çağ açtı.”

Çift motorlu çift katlı uçaklar mümkün olacak mı?

Havacılık bölümünde tartışılmaya başlanan soru gelecekte emsal uçaklar yine üretim sınırına girebilir mi konusunda odaklanıyor. Çift katlı uçakların hala yüzde 50’si Asya Pasifik bölgesinde misyon yapıyor. Bu bölge kıtalarası uçuşları gerektiren Avustralya nedeniyle çok uzun rotalı çizgilere sahip. Bu nedenle çift katlı uçakların dünyada yalnızca hudutlu kimi rotalar için uygun olduğu ortaya çıktı. A380’in sadık bir savunucusu olan ve en geniş A380 filosuna sahip bulunan Emirates bile gelecekte tek katlı uçaklara geçmeyi planlıyor. Emirates 2035 yılına kadar A380’leri uçurmaya devam edecek. Emirates son olarak aldığı bir kararla Avustralya uçuşlarını tümüyle A380’lerle yapacağını duyurdu.

Dört motorlu çift katlı uçakların havayolları için konfor ve yolcular için cazibe ve daha fazla kapasite manasına gelse de motor sayısınu azaltma fikri de gündemde.

Airbus birinci A380’in piyasaya sürülmesinden altı yıl sonra, 2013 yılında, iki motorlu çift katlı uçak için patent müracaatında bulundu. İlgi cazibeli konsept ve dizaynına rağmen şu ana kadar hiçbir şirket, çift katlı, iki motorlu geniş gövdeli uçak geliştirme konusunda teorik etabın ötesine geçemedi. Çift katlı uçak üretimi şimdilik sona erdi,ancak çift katlı Airbus A380’ler yahut iki güverteli Boeing 747’ler uzun yıllar boyunca göklerde uçmaya ve süzülmeye devam edecek. Bilhassa çift katlı uçak tecrübesini tatmak isteyen yolcular için cazibesinı koruyacak ve bu uçaklara sahip havayolları da pazarı canlı tutmak için ellerinden geldiğince yeniliklere ve konfora yatırıma devam edecekler.

Mart 2023 prestijiyle dünyada 16 hava yolunun filosunda 236 adet A380 bulunuyor.

Emirates, 121 uçakla en büyük A380 operatörü durumunda. Airbus A380’ler hiç durmaksızın yaklaşık 15 bin kilometre uçabiliyor.

First class kabinde suit konforu

Airbus A380’lerin en büyük müşterisi Emirates ve Singapur Havayolları bilhassa first class’ta birbirleriyle yarış halindeler, müşterileri için en yüksek konforu yaratmak ismine. Her iki havayolunun da first class kısmında yolcular için özel kapısı olan suitler mevcut. Bir manada lüks bir otel odası üzere hayal edilebilir bu suitler. Suitlerin çalışma masası,yemek masası da başka ayrı düzenlenmiş.Minibarlarında ise yok yok. Singapur’da ise iki suit birleştirilip eşler için çift kişilik yatağa dönüştürülebiliyor. Emirates’in first class kabininde SPA konforunda iki adet banyo yer alıyor. Ayrıyeten toplumsallaşma ve yolcular ortasında bağlantıya müsaade veren konforlu ve her türlü içecek çeşidinin bulunduğu bir bar yer alıyor. Bir fikir vermesi açısından 16 saatlik New YorkDubai ortasındaki seyahatin gidiş geliş yaklaşık 22 bin doların üzerinde olduğunu hatırlatmak gerek.

Kaynak: Dunya.com